Bu yazımızda Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet himayesinde zeki öğrenciler ve yöneticiler yetiştiren Enderun Mektebi adı verilen saray mektebini inceliyoruz.
Enderun Mektebi nedir?
Osmanlı İmparatorluğu 700 civarında yıllardır var olan bir devlettir. Topraklarını Doğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika’ya kadar genişletti ve 16. yüzyılda dünyanın en güçlü imparatorluğu oldu. Çok uluslu bir millete sahip olan Osmanlı Devleti, bu başarıyı devleti yöneten iyi yöneticiler vasıtasıyla elde etmiştir. İç anlamına gelen Enderun okulu bu güçte büyük önem taşıyordu. Enderun-ı Hümâyûn olarak da bilinen bu okul, devleti idari ve askeri işlerde güçlendirmek amacıyla seçilmiş öğrencileri yönetici olarak yetiştirmek için özel yöntemler kullandı.
Okuma: Enderun mezunları ne iş yapar
Enderun Mektebi ve Devşirme Sistemi
Çok uluslu yapısı nedeniyle devşirme sistemi Osmanlı İmparatorluğu’nda yaygın bir uygulamaydı. Bu uygulamada küçük yaştaki çocuklar ailelerinden alınıp Türk kültüründe yetiştirilmek üzere Müslüman ailelere verildi. Bu ailelerle çocuklar Türk ve Müslüman görgü kurallarını öğrenecek ve okula gitmeye hazır olacaklardı. Edirne, Galata Sarayı, İbrahim Paşa ve Manisa Saraylarında çeşitli kurslara katıldıktan sonra Enderun’da öğretmenliğe başladılar. Bu derslerden sonra Osmanlı Devleti’nde hangi pozisyonda çalışacakları ve hizmet edecekleri belirlendi. Nitekim Türk milleti ve Osmanlı devleti ile hiçbir bağı olmayan çocuklar, küçük yaşta götürüldükleri bu okulla Osmanlı Devleti’ne hizmet eden Müslüman Türkler olmuşlardır. Enderun kültürü ne kadar basit görünse de içinde çok fazla derinlik var. Bu konuyu üç ana başlığa ayırabiliriz.
Enderun Okulu’na Öğrenci Seçimi
Ayrıca bakınız: Ankara Büyükşehir Belediyesi İş Başvuru Sayfası 2022
Örneğin ailelerden çocukların seçilmesi, ailenin tek oğlu ve/veya tek oğlu olması gibi. Evlat, bu çocuk Enderun’a verilirse alınmazdı. Bu seçimde ailelerin de mutabakatı ve onayı alındı. Bu konuda önde gelen psikologlardan Amerikalı Lewis Terman (Stanford-Binet zeka testinin mucidi), Enderun okuluna kabul edilen çocuklar hakkında şunları söylüyor: Zeka seviyelerini ölçmek için Osmanlılar tarafından Enderun okulunda seçilen öğrenciler. Ünlü Amerikalı eğitimci Andreas Kazamias’ın Platon’un ideal okulu olarak tanımladığı Enderun, bir araştırmacının yerinde bir şekilde ifade ettiği gibi “yetenekliler için bir fabrika” idi.
Enderun Okulu ve Üstün Zekalı Çocuklar
Nitekim insanın yeteneklerine değer veren ve en iyi şekilde geliştiren Enderun Okulu, Türklerin düzenli ve özgün bir eğitim sistemi kurduklarını ve başarılı sonuçlar elde ettiklerini, dünya eğitim tarihinde önemli bir yer işgal ettiğini göstermektedir. Bu bağlamda Enderun Okulu üstün yetenekliler eğitiminde “sistematik eğitim”in dünyadaki ilk örneğidir. Birçok Avrupa kaynağında, Osmanlı Devleti’nin altı asırdır varlığının temel sebebinin, Devşir yöntemiyle Enderun için üstün yetenekli çocukları seçtikten sonra devletin yönetiminin onlara emanet edilmesi olduğu belirtilmektedir. Bazı hükümdarların kendi çocuklarını Osmanlı İmparatorluğu’na kaçırma çabaları Enderun’un itibarını zedelese de uzun süre önemini kaybetmeden varlığını sürdürmüştür.
Enderun Okulu’nda Eğitim
h2>
Lala isimli hocalar Enderun’da ders verirdi. Bu öğretmenler öğrencilere sadece ders vermekle kalmamış, aynı zamanda ahlak, disiplin ve disiplin eğitimi de vermişlerdir. Disiplin çok katıydı. Mutlak bir disiplin içinde yetiştirilen öğrencilerin yatma, uyanma, yemek ve uyku saatlerinin ayarlanması, kurumda gevşeklik ve tembelliğe izin verilmemesi öğrencilerin ciddiyetini sağlamıştır. Öğrenciler istedikleri zaman konuşamıyor ve dışarı çıkamıyorlardı; her bir mekanizması belli kurallar çerçevesinde tasarlanmıştır.
M. Baudler, bu okuldaki elit eğitimi çok iyi değerlendirdikten sonra şunları söylüyor: “Türk milletinin başarısı bizi şaşırtmamalı. Çünkü elit kadroları nasıl yetiştireceklerini, gençleri nasıl disipline edeceklerini biliyorlar. Yine onları mükemmel insan yaparken, yeteneklerine göre ödüllendirmeyi de bilirler.”
Enderun Okulu Dersleri
Ayrıca bakınız: İktisatçı Ne İş Yapar ve Maaşları Ne Kadar?
İnsanın aklına ne kadar vatandaşlık eğitimi gelirse gelsin gelir. Enderun’da eğitim söz konusu olduğunda, Osmanlı Devleti onu yıkmayı başaramadı. Her yöneticinin çok yönlü olması gerektiği için Osmanlı devleti Enderun’da yetişen öğrencileri de bu doğrultuda yetiştirmiştir. Siyaset ve siyaset derslerinin yanı sıra resim, edebiyat, felsefe, cirit atma, okçuluk, binicilik ve resim gibi spor gibi çok yönlü derslerin de verildiği Enderun Mektebi, en az açık fikirli yöneticiler yetiştirmeye olduğu kadar açık fikirli yöneticiler yetiştirmeye de önem vermiştir. mümkün.“Ali Ufkî Bey gibi önemli müzisyenleri yetiştiren Enderun, plaklarıyla tarih yazan sporcuları, edebiyat ve felsefe alanında önemli düşünürleri ve Osmanlı İmparatorluğu’nun en az üç asırına nüfuz etmiş mareşalleri ortadan kaldırdı.”
Enderun’da yetişen devlet adamları
Enderun, Osmanlı Devleti’nin ihtiyaç duyduğu idari kadro olan devlet adamlarını seçip yetiştirdi. Tayyarzade Âta Bey Enderun üzerine yazdığı üç ciltlik eserinin son iki cildini kurumda yetişen ünlü ve saygın kişilerin kısa biyografilerine ayırmıştır. Ona göre Osmanlı Devleti’nin uzun tarihinde sadrazam dediği 60 sadrazamdan 48’i bu okulda yetişmiştir. Bunlardan sadece 12’si Birun denilen sarayın dışındaki eğitim sistemi tarafından eğitilmiştir. Enderun’da yetişenlerin en ünlüleri Fatih’in sadrazamları Hırvat Mahmut Paşa ile Kanuni İbrahim’in dört sadrazamı Lütfi, Rüstem ve Sokullu Mehmet Paşa’dır. 23. Köprülü Mehmet Paşa, Sinan Paşa ve Kaptan-ı Deryalar Enderun’da yetişmiştir. Diğer 11’i ise Birun’da büyümüş kaptanlardır. Bunların dışında pek çok saygın yazar, sanatçı ve düşünür de bu kurumda yetişmiştir. Şeyhülislamlar genelde burada yetişmese de Tayyarzade Âta Bey üçünün de Enderunlu olduğunu söylüyor.
Enderun Mektebi ne zaman ve nasıl kapandı?
Devşirme yönteminin aksine öğrenci almanın, Enderun’da yetiştirilmek için çocuklarını köle gibi satması ve okulun profiline uyan öğrencileri kabul etmemesi nedeniyle Enderun’un değeri ve önemi azalmaya başladı. Enderun Mektebi’ndeki eğitim sisteminin dönemin talep ve vakfiyelerine ayak uyduramaması ve özellikle devlet ve saray idaresinin yozlaşmış olması nedeniyle, İmparatorluğun diğer birçok kurumu gibi Enderun’un da disiplin ve eğitimi yozlaşmıştır. Yeniçeriler ve Valide Sultanlar. Batılı ve modern eğitimin popülaritesi ile Enderun bu teknikleri alıp kendisine uygulamaya başladı. Ancak Enderun, yeni yerli ve yabancı meslek ve kültür kurumlarının açılması, Enderun’dan ayrılanların hükümet atamaları gibi durumlarda önceliklerinin kaybolması ve nüfus içindeki değerlerinin düşmesiyle de değerini kaybetmiştir. Enderun okulu 1 üzerine kurulmuştur. Temmuz 1909’da kapandı, ikinci meşrutiyet sonrası bir süreç.
Not: Devshirme sistemi nedir? ? Osmanlı İmparatorluğu’nda Devşirmeler başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Ayrıca bakınız: Çalışma Ekonomisi mezunları ne iş yapar? ÇEKO mezunları nerelerde çalışır? – Son Dakika Eğitim Haberleri
.
