Şiir Mecmualarının Önemi – Prof.Dr.Murat Ali Karavelioğlu

Prof. Murat Ali Karavelioğlu : Türk edebiyatında şiir/Nazire dergilerinin önemi*

Okuma: Mecmua ne demek edebiyat

Hakkında Türkiye’deki şiir dergileri Araştırmacılardan biri de Murat Ali Karavelioğlu’dur. Konuyla ilgili pek çok makale yazan, ders veren ve kitaplar hazırlayan Karavelioğlu’nun dergilerin önemi hakkında söylediklerini sizlerle paylaşmak istiyoruz.Dergi, ilgi çekici, önemli, eğlenceli ve hatta onun için önemli olan kaynak çalışmalarımızdan biridir. genel özellikler ve benzersiz özellikler. Mecmua, bir araya getirilmiş demektir. Bu açıdan mecmua, çeşitli şairlerin şiirlerinden örneklerin bir defterde toplandığı eserlerin genel bir tanımı olarak edebî bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu kısa tanımı açmak gerekiyor. Dergilerde sadece bir şairin eserlerinden örnekler bulunabileceği gibi, belirli bir zaman diliminde yaşamış veya belirli bir mesleğe mensup şairlerin şiirlerinden örnekler de bulunabilir.Şiir örneklerinin toplandığı dergiler vardır. Mesela Qasida dergileri, Lugaz dergileri, Naat dergileri böyle. Ayrıca bilindiği gibi dergilerde sadece şiir örnekleri yer almaz. Fetva dergilerinden münseat dergilerine, hadis dergilerinden feraiz dergilerine kadar hemen her konuyu kapsayan dergiler derlenmiştir. Uzun yıllar boyunca derlenen ve müellifin/kopyacının ölümünden sonra kısmen ilavelerle genişletilen bu eserler; Takvim yaprakları veya sözlük anlamı ile uyumlu defterler gibi ilgisiz birçok konuda kayıtları içeren zengin içerikli eserler haline gelirler. Herhalde bu tür seçimler yapılmadan önce dua metinleri, ilaç kompozisyonları, doğum ve ölüm tarihleri, önemli tarihler, önemli olaylar gibi kayıtlar defterlere yazılırdı ve bu çok eski bir gelenekti. Edebi dergiler zaman içinde derlendiği için bu tür kayıtların dergilerde sıklıkla “fevaid” adı altında kaydedildiğini tahmin etmek zor değildir.

Prof.Dr.Murat Ali Karavelioğlu: Dergilerin oluşturulması hakkında

h3>

Ayrıca bakınız: Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Nedir? Mezunu Ne İş Yapar? ÜniRehberi

Dergilerin oluşturulmasında belirli kurallar geçerlidir. Karşılaştığımız birkaç dergi dışında; Alfabetik sıra, kronolojik sıra ve konu bütünlüğüne uygunluk gibi tanınabilir kriterlere uyulmasa da, örneğin nazım şekillerine göre çoğu zaman bir düzenleme yapılması rastlantısaldır. Gazel dergileri, cenaze konuşmaları, Musammat figürlerinin toplandığı dergiler gibi düzenleyici bir karaktere sahip eserler böyle oluşturulur. Bu tür dergilerin belki de en bilinen örneği, Budinli Hisalî’nin çeşitli şairlerden Matla beyitlerini derlediği Metâliʻü’n-nezâir’idir.

Dergiler başka bir dilde yazılmamış olabilir. tek bir dil. Bir şiir mecmuasının dili Türkçe olmasına rağmen Arapça ve Farsça şiirin pek çok örneğine rastlamak mümkündür. Bazen Yunanca, Sırpça ve Ermenice gibi şiir örneklerine bile rastlıyoruz. Dolayısıyla bu tür eserler bir yönüyle geniş bir zaman aralığını kapsarken, ait oldukları medeniyet havzasını da kapsar. Osmanlı dönemi Türk şiirine bakacak olursak Arapça, Farsça ve diğer milletlerin dillerinin Türkçe çatısı altında bir edebiyat oluşturduğu ortaya çıkmaktadır. Yani Hafız’ı okumadı, okuyamadığı zaman dinlemedi; İmreü’l-kays’ı bilmeyen bir Osmanlı şairi düşünülemez. Böyle giderse, Türk şiir dergilerinin zenginliği daha da artacaktır.

Prof. Dr. Murat Ali Karavelioğlu: Dergilerin Kaynak Eserlerinin Değeri

Ayrıca bakınız: Aruz Terimleri – Zihaf – Med – TYT AYT 2022 (YKS 2022) Uzaktan Eğitim

Mecmualar kaynak eser oldukları için ayrı olarak değerlendirilmelidir. Aslında bu eserler edebiyat tarihinde çok önemli bir yer tutar. Çeşitli nedenlerle Divan’da yer almayan şiirlere mecmualarda rastlamak mümkündür. Örneğin şair, divanını düzenledikten sonra şiirler yazmış olabilir ve bu şiirler meraklıları tarafından kayda alınmış ve dergilerde sıklıkla yer almıştır. Hatta divanı olmayan bir şairin şiirlerinin tamamı veya bir kısmı dergilerde çıkabilir. Şiir/Nazire dergileri, şairlerin hangi şiirlerinin kendi zamanlarında ve sonraki dönemlerde popüler ve popüler olduğunu gösterir. Özellikle Nazi dergilerinde bu baskı daha sağlam görünüyor. Hangi şairlerin usta olarak tanındığı, hangi şiirlerinin Nazire’de yazıldığı, etkisinin ne kadar sürdüğü, dergilerden alınan bilgiler bunlar. Böylece dergiler uzun zaman dilimlerinin edebî zevklerini, zevklerini ve tercihlerini, zevk ve zevk sahibi insanlar tarafından bir araya getirildiği için içlerindeki şiirleri ortaya koyar; zaman zaman şairin divan nüshalarını düzeltir. Divan çalışmalarında kullanılan mecmualar düşünüldüğünde bu tür örneklere sıkça rastlanmaktadır. Başta Tezkireler olmak üzere edebî kaynaklarda çeşitli nedenlerle yer bulamayan birçok şair ve şiirleri dergilerde bulunabilir ve böylece edebiyat dünyasına tanıtılabilir. Şairlerin bilinmeyen yönleri kısmen de olsa mecmualardan çıkarılabilir. Örneğin, aynı mahlasla yaşayan ve aynı çağda yaşayan iki şair Tezkire yazarları tarafından bazen karıştırılsa da dergilerde küçük bir bilgi ile gerçek ortaya çıkarılabilir.

Prof. DR. Murat Ali Karavelioğlu’na teşekkürler .

* Murat Ali Karavelioğlu’nun kendi makalesinden alıntı.