Nhà văn tồn tại trên đời trước hết là làm

Bạn đang xem: Nhà văn tồn tại trên đời trước hết là làm Tại PHÊ BÌNH VĂN HỌC

Lý Thu Thủy Vân

Trường THPT Chuyên Lê Qụý Đôn – Vũng Tàu

Viết lách giống như công việc của một đô vật. Một nhà văn giống như một vị tướng lãnh đạo một đội quân. Đó là một quá trình “đấu trí và đấu trí”, đầy đau đớn và lo lắng. Vẻ đẹp được tạo ra bởi cô ấy, tạo ra từ những giọt nước mắt đau đớn, và sau đó “cứu thế giới” – một nỗi đau, một hạnh phúc khác. Đây là nghĩa vụ và ý nghĩa cao cả của một nhà văn chân chính. “Nhà văn tồn tại trên đời này trước hết là làm công việc của mình cho những kẻ lầm đường, lạc lối, bị đồn thổi bởi những số phận xấu xa và bất hạnh (…) để bênh vực những người không bênh vực ai” (Ruan Minh Châu).

Một tác phẩm văn học hiện thực trước hết phải là chân lý ở đời, thậm chí chân lý trong sáng tạo văn học còn cao hơn, thực hơn chân lý ngoài đời. Vì hình tượng nghệ thuật phải là hình tượng cá nhân, nhân vật đời sống tiêu biểu, phổ biến, khách quan. Mọi người đọc những trang này và tìm thấy chính mình trong đó. Nhiệm vụ của nghệ sĩ không phải là tái tạo thiên nhiên, mà là thể hiện nó. Thực ra, cuộc sống phải là cái gì to tát, sắc sảo “phải gọn, chắc, nặng” (Nguyễn Quang Sáng), và nhà văn phải nắm bắt được bản chất của cuộc sống ở những chiều sâu tinh tế nhất. Thông qua tác phẩm văn học, người đọc không chỉ nắm bắt được các vấn đề xã hội, mà còn nhận biết được tư tưởng, quan điểm, lập trường của nhà văn. Còn gì tuyệt vời hơn một nhà văn viết về cuộc sống và ca ngợi con người? Văn học rất hay và ý nghĩa, thiên về chiều sâu nội tâm vì nó đi sâu và khám phá mọi cảm giác và suy nghĩ. Chúng ta hãy yêu những người bình thường nhất. Chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng khi nhận ra vẻ đẹp lung linh ẩn chứa trong những hình thù tưởng như điên rồ, xấu xí. Đó là khi nhà văn diễn giải cuộc sống theo cách của họ và được tất cả mọi người chấp nhận. Mỗi trang sách đều có sức lay động trái tim, gợi lên trong lòng chúng ta một cảm giác đẹp đẽ về cái đẹp. Viết ác không phải để học mà để giúp con người nhận ra bản chất, căm ghét, tránh xa và theo đuổi cái đẹp, cái cao siêu. Nhà văn viết cái ác không phải để xa lánh mọi người, mà để thể hiện lòng trắc ẩn và sự đồng cảm. Văn chương thời ấy khơi dậy trong người đọc khát vọng cứu rỗi linh hồn, lay động lòng người. Đó là khi độc giả trở thành đồng tác giả. Đau khổ, lo lắng, thậm chí có cả máu và nước mắt cho một số phận bi thảm, đau thương. Văn học không chỉ là văn chương mà phải là những trang đời chứa đựng triết lý nhân sinh cao cả. Nhà văn khi ấy đã trở thành một nhà nhân đạo, luôn nhân ái và đồng cảm, thậm chí có khát vọng, mơ ước về một cuộc sống tốt đẹp hơn, công bằng hơn, nhân ái hơn cho con người. Cũng được sưởi ấm bởi tình yêu sâu đậm. Để những người “chung đường” cũng khao khát ước mơ hạnh phúc. Văn học chân chính không chỉ chứa đựng tình yêu mà còn phải khơi dậy niềm tin và lòng dũng cảm. Nó không chỉ khiến con người hướng tới cái đẹp mà còn tiếp thêm sức mạnh cho con người hướng tới và hoàn thiện vẻ đẹp. Quan niệm của Viên Minh Châu về sứ mệnh của người nghệ sĩ đã xác lập một quan niệm sâu sắc về chức năng văn học, cổ đại và hiện đại, trên toàn thế giới, và có một “tính cách” cao cả.

Trong trào lưu văn học hiện thực 1930-1945, không hiểu vì lý do gì mà mỗi lần đọc Zhi Pei của Nan Cao, người đọc không khỏi suy nghĩ, xót xa về những vấn đề nhân văn, ý nghĩa xã hội trong tác phẩm. Lướt đi tua lại từng trang, càng đọc càng thấm, càng ngẫm. Đã nhiều năm trôi qua, nhiều thế hệ đã phân tích, đánh giá và bình luận về tác phẩm này. Nhưng Chí Phèo sẽ không bao giờ là một thứ “biết, biết đau, luôn biết nói” mà giống như viên ngọc sáng hơn, sáng hơn với những âm vang muôn thuở. Tại sao? Có phải vì tác phẩm quá thực tế? Hay là do nét bút lạnh lùng, khách quan, điềm đạm và lối viết dí dỏm, hiểu biết của Tào Tháo? Có lẽ, ảnh hưởng sâu sắc nhất đến thị giác và tư duy thẩm mỹ mạnh mẽ chính là tính “tĩnh” trong các tác phẩm. Ở đó, Cao Nan dùng phép biện chứng của tâm hồn để cảm nhận và thấu hiểu. Nhà văn dùng trái tim trong sáng, hồn nhiên, đáng quý và giàu sức gợi cảm của người nghệ sĩ để nói lên tâm sự đẫm máu và đầy nước mắt của một số phận bi thảm. Chỉ có trái tim mới có thể nói chuyện với trái tim. Chỉ có tình yêu sâu sắc và tấm lòng cao cả mới có thể gắn kết trái tim người nghệ sĩ với tâm hồn của bao người mãi mãi.

Ngay ở phần mở đầu của tác phẩm, có thể lý giải vì sao ngay từ đầu Chí Phèo đã dùng những lời lẽ chửi bới. “Vừa đi vừa chửi … hắn bắt đầu chửi trời … rồi hắn chửi đời … nổi giận, hắn chửi cả làng Võ Đang … hắn nguyền rủa kẻ đã sinh ra hắn, đấng sinh thành với anh ta. Đồ khốn Fio “. Cuộc sống bi thảm như vậy đang dần hiện ra. Người đọc không chỉ thấy bản chất xấu của tên Chi mà còn nảy sinh sự tò mò, lo lắng, thậm chí thương hại cho hắn. Cuộc đời con người phải đắm chìm trong việc truy tìm nguyên nhân của bi kịch, nguyên nhân dẫn đến đau khổ của con người. Đó là hình ảnh một con người tăm tối vô thức nhận thức được bi kịch của chính mình, không nhận mình là công cụ mà đồng nhất với thân phận của chính mình. Cái nhìn hiện thực của nhà văn có giá trị phê phán và nhân đạo sâu sắc. Ngòi bút của Tào Nam như lưỡi dao của một nhà phẫu thuật hiện thực, khoét sâu căn bệnh nô lệ mù quáng. Sự cảm thông và đồng cảm của Tào Tháo đối với con người là lúc tác giả nhận ra nỗi đau của con người nhiều nhất. Để “nuôi dưỡng và thức tỉnh con người”, trước hết một nhà văn phải hiểu sâu sắc bi kịch và dẫn dắt con người đến một ý thức cao đẹp về cái đẹp. Để Chí Phèo tỉnh lại trước hết phải hiểu được nỗi đau của anh ta. Nam Cao xác lập tiền đề đánh thức Chí Phèo và giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn. Nhiệm vụ của nhà văn đối với con người là thức tỉnh. Nam Cao đánh thức Chí Phèo hay đánh thức lương tâm bé nhỏ còn đang ngủ yên đâu đó trong lòng người. Giá trị nhân văn cao cả và ngòi bút chiến đấu được thể hiện mạnh mẽ. Điều này đã được chứng minh khi ông đến nhà Bajan lần thứ ba để tìm tuổi già. Tiếng kêu lương thiện của Chí Phèo vang lên trong không gian nhà Bá Kiến, không đâu khác. Đó không phải là những gì Nan Cao dự định? Có phải tình cờ, ngẫu nhiên không? Cao Nan đã phát hiện ra bản chất sâu xa của nỗi đau khổ của con người, vì vậy ông muốn các nhân vật của mình đối mặt với nó, thức tỉnh và đòi hỏi sự lương thiện. Xét về quan niệm của Viên Minh Châu về chức năng văn chương và nghĩa vụ của một nghệ sĩ, việc Nam Cao ngủ với “những con người bị số phận xấu xa và bất hạnh đưa đẩy đến tuyệt vọng” có thể coi là một màn “nâng đỡ” cao cả và thiêng liêng nhất. Vì không ai gặp bi kịch như Chí Phèo. Bi kịch của Chí Phèo còn vượt lên trên những bi kịch về thể xác, miếng ăn, cái đói mà Năm Chột thường lo sợ. Còn ai cùng đường với Chí Phèo? Bị cả xã hội bỏ rơi, bị bỏ rơi bởi những người nhận nuôi? Có lẽ trong văn học trước sau vẫn luôn chỉ có một kẻ bị tha hóa đến tận cùng, biến thái đến bay đỏ đau đớn. Nhưng điều cao cả là Nan Cao đã đánh thức con người – yêu quái – là có thật. Sự thức tỉnh của những con quỷ mới là sự thức tỉnh quý giá nhất. Nan Cao đã làm được. Vậy tại sao đôi khi các nhà văn lại bị đổ lỗi cho sự nhẫn tâm của họ? Chỉ có tâm trí mới có thể đánh thức người viết tiến lên vì lợi ích của con quỷ đó. Chính vì vậy mà có ý kiến ​​cho rằng: “Chí Phèo tỉnh dậy không phải vì Thị Nở mà là do chính Nam Cao, một người nghệ sĩ mà tình yêu của anh ta đã thuyết phục nâng giấc ngủ của nhân vật của anh ta lên một con đường đẹp nhất.”. Trong khám phá của Nan Cao, không có sự song hành giữa thiện và ác. Còn với Bá Kiến và Chí Phèo, đó chỉ là một bi kịch, không có những người lương thiện như Bình Chúc, Năm Thọ, Chí Phèo ở Bá Kiến, làng Vũ Đại. Tác phẩm của Cao Nan cảnh tỉnh mọi người rằng chừng nào cái ác còn tồn tại thì cái thiện sẽ bị chế ngự. Con đường đến nhà của Bajan không phải là một cuộc đấu tranh đơn giản giữa thiện và ác, mà là con đường dần dần dẫn đến ý thức đỏ của con người. Vì vậy, bước chân vào nhà của Bajan không phải ngẫu nhiên, không còn tình cảm mà là lý trí, có ý thức chứ không phải tự phát. Đây là bước đánh thức dần ý thức mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến. Có lẽ cái chết của Chi Fei là một cái giá không thể tránh khỏi, nhưng trong phân tích cuối cùng, đó là số phận con người thực sự được đánh thức trong một tinh thần mạnh mẽ và hung dữ. “Tôi muốn trở thành một người trung thực.” Từ “trung thực” thật cao quý, nhưng cũng có thể rất đơn giản và đơn giản. Nhưng sao lại xa Chí Phèo, thậm chí là siêu tưởng. Anh Chí đã nghỉ việc để sống cuộc sống trung niên. Bởi dù ông đã chết nhưng lòng nhân ái mà ông cho rằng vẫn còn đó từ ngàn đời nay. Câu hỏi của bể như một tiếng kêu đau đớn muôn thuở. “Thương cho roi cho vọt”, để Chí chết cũng là lời khẳng định tình yêu thương, sự cảm thông và bênh vực của Nan Cao đối với những nhân vật bi kịch. Cuộc sống đã và sẽ có nhiều số phận, chẳng hạn như Zhi, các tác phẩm của Cao Nan thúc giục mọi người theo đuổi cái đẹp, giúp mọi người theo đuổi cái đẹp và hành động vì nó. Sự tinh tế sáng tạo cùng với chất thơ – mỹ học chân chính biến Chí Phèo thành một con người đặc biệt, hiện hữu vô hạn trong một vẻ đẹp luôn tươi mới. Nan Cao còn khẳng định và nâng tầm ước mơ của con người, luôn sát cánh và bảo vệ họ bằng tình yêu cao cả.