Bạn đang quan tâm đến 200 năm Truyện Kiều của Nguyễn Du: những bản dịch phải không? Nào hãy cùng PHE BINH VAN HOC theo dõi bài viết này ngay sau đây nhé!
Video đầy đủ 200 năm Truyện Kiều của Nguyễn Du: những bản dịch
Nhân kỷ niệm 200 năm ngày mất của Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du (1820 – 2020), vừa qua, Viện Văn học đã tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Nguyễn Du – Truyện Kiều qua các bài văn tế và liên kết”. văn bản “.
Hội thảo đã nhận được khoảng 30 tham luận của các dịch giả, giáo sư, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Nhiều chủ đề liên quan đến dịch thuật, tiếp nhận và nghiên cứu Truyện Kiều được trình bày dưới góc độ liên văn bản, gợi mở những hướng nghiên cứu trong tương lai về kiệt tác này của văn học Việt Nam.
Nghe bài viết tại đây qua giọng đọc ptv son tung:
Quang cảnh hội thảo. – Ảnh: Nguyễn Thanh Tâm.
Theo con số thống kê của thạc sỹ Nguyễn Thị Sông Hương (Nhà xuất bản Ehess, thuộc Trường nghiên cứu cao cấp về Khoa học xã hội, Paris, Cộng hòa Pháp), tính đến thời điểm này Truyện Kiều đã trải qua 14 thập kỷ dịch và tiếp nhận, được dịch ra 20 ngôn ngữ, với 75 bản dịch. Ngôn ngữ có nhiều bản dịch nhất là tiếng Anh (18 bản), tiếp đó là tiếng Pháp (12 bản), tiếng Trung (11 bản), tiếng Nhật (5 bản), tiếng Nga (3 bản).
Ngoài ra còn có các bản dịch sang tiếng Ba Lan, tiếng Hàn, tiếng Hungary và nhiều ngôn ngữ khác. Thống kê này hơi khác với PGS TS Đoàn Lê Giang (ĐH Bách Khoa TP.HCM) khi cho rằng Truyện Kiều đã được dịch ra 21 thứ tiếng với 73 bản dịch. sự khác biệt này cũng là bình thường trong nghiên cứu. tuy nhiên, có thể khẳng định rằng trong văn học dân tộc, truyện từ nước ngoài giữ kỷ lục về dịch ra tiếng nước ngoài.
TS Nguyễn Đăng Điệp – Viện trưởng Viện Văn học phát biểu đề dẫn hội thảo. – Ảnh: Nguyễn Thanh Tâm.
Ở thế kỷ 20 và những thập niên đầu của thế kỷ 21, theo quá trình hội nhập quốc tế, Truyện Kiều đã đặt chân đến nhiều quốc gia châu Âu, châu Á. Các bản dịch từ nhiều nguồn khác nhau, dịch từ chữ quốc ngữ, cũng có khi dịch từ ngôn ngữ trung gian như tiếng Pháp, tiếng Anh.
Chất lượng bản dịch cũng khác nhau, không tránh khỏi sai sót, do sự khác biệt về văn hóa, ngôn ngữ và thời đại, nhất là khi truyện kiều thuộc thể loại lục bát rất đặc trưng của thể thơ lục bát Việt Nam. một trong những bản dịch được đánh giá cao bởi dr. Đoàn Lệ Giang là bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Nhật của nhà văn kiêm dịch giả nổi tiếng Komatsu Kyioshi năm 1942 từ bản tiếng Pháp của học giả Nguyễn Văn Vĩnh.
theo nghiên cứu của dr. doan le giang, komatsu kyioshi từng học pháp và là dịch giả văn học Pháp. Trong một chuyến thăm Việt Nam, ông đã đến nhà người bạn của mình, Nguyễn Giang, con trai của học giả Nguyễn Văn Vĩnh. Nguyễn Giang nói với Komatsu rằng để hiểu văn học Việt Nam, bạn phải đọc ở nước ngoài. Ông. Nguyễn Giang đã đưa cho anh bản dịch tiếng Pháp cuốn sách của cha anh ở nước ngoài. anh ấy đã đọc và say mê nó và bắt đầu dịch ngay lập tức. khi truyện nước ngoài được dịch sang tiếng Nhật, người Nhật rất thích. một năm sau khi tác phẩm được phát hành lại. Năm 1948 tái bản lần nữa. có thể nói đây là bản dịch được dịch và tái bản trong thời gian rất ngắn, tuy dịch từ tiếng Pháp nhưng văn chương tao nhã và đẹp đẽ. komatsu cũng nói rằng nếu bạn muốn hiểu được tâm hồn nam chính, bạn nên đọc tác phẩm này.
Chúng tôi quay lại một chút với bản dịch truyện kiều của nguyễn văn vinh. Trước đó, Truyện Kiều đã được các dịch giả Pháp dịch sang tiếng Pháp. Nguyễn Văn Vĩnh là người Việt Nam đầu tiên dịch Truyện Kiều sang tiếng Pháp. đây là một bản dịch rất có giá trị, được tái bản nhiều lần trong nước. Bản dịch này sau đó được nhiều dịch giả lựa chọn để dịch Truyện Kiều, như trường hợp của nhà văn Nhật Bản Komatsu Kyioshi mà tôi vừa nêu, hay nhà văn Rumani Radu Boureanu, nhà xuất bản văn học thế giới người Rumani. Năm 1967.
Có một chi tiết đáng chú ý là trong số các tác phẩm dịch của Boureanu, Truyện Kiều là tác phẩm văn học châu Á duy nhất và cũng là tác phẩm thơ có thời lượng dài nhất. Romania cũng là một trong những nước Đông Âu đầu tiên dịch Truyện Kiều (như Tiệp Khắc năm 1957 và Đông Đức năm 1964). PGS TS Nguyễn Văn Đàn cho biết, nhà văn Boureanu đã dịch Truyện Kiều thành câu thơ 12 con giáp, một thể thơ phổ biến của phương Tây. Bản dịch được đánh giá là hoàn chỉnh, ngôn từ giàu cảm xúc, thể hiện tình cảm, sự hiểu biết và trân trọng của người dịch đối với lịch sử của người Việt Nam ở nước ngoài và đất nước Việt Nam.
pgs ts nguyen van dan cũng ghi nhận rằng: “Truyện kiều là một tác phẩm thơ văn có nhiều truyện lịch sử, điển cố, tục ngữ, tục ngữ. khi chuyển ngữ sang các ngôn ngữ châu Âu, các dịch giả chuyển sang thuyết minh bằng thơ, tất cả các câu chuyện kinh điển đều được giải thích bằng câu thơ. bản dịch thơ đã trình diễn có ưu điểm là người đọc có thể hiểu ngay nội dung tác phẩm mà không cần phải lục tìm, bỏ sót những hình tượng nghệ thuật phong phú của ngôn ngữ thơ Việt Nam. Những truyền thuyết không dịch được thì có thể giải thích bằng rào cản ngôn ngữ và văn hóa, nhưng tục ngữ bị mất là điều đáng tiếc. ”
Có thể nói, việc dịch truyện nước ngoài sang ngôn ngữ thứ hai hoặc thứ ba phần lớn do các dịch giả nước ngoài thực hiện, hoặc biên tập bởi các dịch giả nước ngoài. nhưng ngay từ trước cách mạng tháng Tám, giới trí thức, học giả nước ta đã nhận thức sâu sắc công việc này, và họ đã thực hiện nó một cách hoàn toàn tự nguyện, với lòng yêu mến và tự hào. Sau bản dịch của học giả Nguyễn Văn Vịnh, còn có bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Pháp của giáo sư-học giả Nguyễn Khắc Viện (1965), bản dịch của Lê Cao Phan (1994) và của Lưu Hoài (1999). một số trí thức từng du học, thông thạo tiếng bản ngữ cũng góp phần không nhỏ trong việc dịch truyện ra nước ngoài.
bao gồm bản dịch tiếng Hungari của pgs – Ts truong dang dung, bản dịch tiếng Nga của dịch giả Vũ Thế Khoi, bản dịch tiếng Tây Ban Nha của dịch giả nguyen manh tu, với sự trợ giúp hiệu đính từ các dịch giả ở nước bạn.
Dịch giả giap van chung, hiện đang sống và làm việc tại Hungary, cho biết: “Kể từ khi xuất hiện, truyện đã được dịch sang các thứ tiếng khác, ban đầu là tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Trung, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, tiếng Nhật, tiếng Nga … và nhiều ngôn ngữ khác, đã trở thành một loại “bản sắc văn hóa”, truyền bá các giá trị văn hóa Việt Nam ra năm châu, khiến thế giới biết đến Việt Nam không chỉ qua những cuộc đụng độ chiến tranh tàn khốc và đẫm máu, mà còn biết đến nhau như một bản thể duy nhất, nền văn hóa rực rỡ và độc đáo ”.
PGS TS Trương Đăng Dung – người dịch Truyện Kiều sang tiếng Hungary
Bản thân PGS TS Trương Đăng Dung cũng không thể ngờ công trình dịch Truyện Kiều sang tiếng Hungary của mình lại được đón nhận nồng nhiệt và ấm áp như vậy. Công trình này cũng là một phần ân nghĩa ông dành cho quê hương, sau những năm du học miệt mài.
Như vậy, trong kho tàng văn học dân tộc, truyện về Đại thi hào Nguyễn Du được biết đến nhiều nhất, đi qua nhiều nước. Điều đặc biệt thú vị là chính tác phẩm này đã truyền cảm hứng cho mọi người sáng tạo, thực hành và thưởng thức nghệ thuật, tạo thành một chuỗi liên văn bản, không chỉ trong thơ, trong văn xuôi mà ở nhiều hình thức khác, dũng cảm trong hội họa, điêu khắc, âm nhạc, dân ca, phong cảnh. biểu diễn, điện ảnh, và gần đây là múa ba lê … tính liên văn bản văn học nghệ thuật này là một phạm trù khá rộng, vẫn còn để các nhà nghiên cứu tiếp tục quan sát, thảo luận và lý giải.
Tuy nhiên, không phải lúc nào sự liên văn bản cũng thành công, bởi vì mỗi loại hình nghệ thuật đều có ngôn ngữ biểu đạt riêng. điều này cũng ít nhiều khiến pgs ts trinh ba đình băn khoăn: “Việc chuyển thể rất phức tạp. Nhìn chung, công việc chuyển ngữ hay chuyển thể các tác phẩm lớn luôn rất khó khăn. ví dụ, hôm qua tôi đã đi xem một vở ba lê. múa ba lê là một hình thức chuyển động, ký hiệu học của cơ thể. những cảnh như “chim én tung tăng đá cầu vào mùa xuân”, cảnh lễ hội mùa xuân, cảnh chiến thắng của biển cả và vở ba lê tuyệt vời, rất hay. nhưng cơ sở của câu chuyện, hay hay sâu sắc, không nằm ở các hành động. đó là một bối cảnh “vừa xem bóng đá / vừa đi đường xa gần”, rồi “một mình tần ngần xem bóng chày / đường dài băn khoăn không biết phải làm gì tiếp theo”. tất cả một mình và tất cả suy nghĩ. tĩnh là cơ sở của truyện kiều, động chỉ là ghép. nói chung là do thích nghi, do tính liên văn bản, đây là những vấn đề rất phức tạp ”
Tại một hội nghị khoa học quốc gia, thời gian buổi sáng để trình bày và chia sẻ nghiên cứu là hạn chế. nhưng những gì mà hội thảo chạm tới hoặc khám phá được sẽ là nguồn gốc cho những nghiên cứu trong tương lai, vì liên văn bản luôn là một câu chuyện dài với một mạch liên tục, có thể liên tục hoặc đứt đoạn.
dr. Phạm Văn Anh, Phó Viện trưởng Viện Văn học, tin tưởng vào phương hướng mà Hội thảo đề ra: “Đây là cơ hội để các tác giả, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước cung cấp thông tin và công bố kết quả nghiên cứu mới về truyện Trạng nguyên và kiều nữ, trong đó có những điểm quan trọng, ví dụ vấn đề chuyển ngữ truyện kiều sang các thứ tiếng khác nhau, vấn đề tiếp nhận diễn giải truyện kiều qua bối cảnh văn hóa gắn với thời khắc lịch sử thời đại, vấn đề chuyển thể truyện kiều, tiếp nhận. và tái hiện những câu chuyện về xứ sở qua nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau, từ loại hình nghệ thuật truyền thống đến nghệ thuật biểu diễn.
Hội thảo đã nhận được sự quan tâm của nhiều học giả trong và ngoài nước, không khí thảo luận cũng rất sôi nổi, vì chủ đề hội thảo đã được ban tổ chức lựa chọn rất kỹ, làm sao hội thảo có những khám phá, nghiên cứu mới? và thú vị? các địa chỉ. bởi vì chúng tôi cũng biết rằng nghiên cứu về các câu chuyện của Nguyễn Du và Kiều đã được thực hiện từ nhiều góc độ. vì vậy, việc lựa chọn một chủ đề thật sự hấp dẫn và ý nghĩa là điều mà các nhà tổ chức rất quan tâm. chúng tôi rất hài lòng vì các báo cáo rất sát với chủ đề của hội nghị, rất công phu và tâm huyết ”
“Đi xa để trở về”: bài hát mà giới trẻ ngày nay hay nhắc đến cũng rất thích hợp để nói về lịch sử hải ngoại của đại thi hào Nguyễn Du. Mỗi khi đặt chân đến một vùng đất mới, câu chuyện về kiều lại trở về trong lòng dân tộc, trong tình yêu và niềm tự hào của người Việt Nam. tuy nhiên, cách đây gần một thế kỷ, nhà bác học pham quynh cho rằng “truyện kiều còn, tiếng ta còn” …
Như vậy trên đây chúng tôi đã giới thiệu đến bạn đọc 200 năm Truyện Kiều của Nguyễn Du: những bản dịch. Hy vọng bài viết này giúp ích cho bạn trong cuộc sống cũng như trong học tập thường ngày. Chúng tôi xin tạm dừng bài viết này tại đây.
Website: https://phebinhvanhoc.com.vn/
Thông báo: Phê Bình Văn Học ngoài phục vụ bạn đọc ở Việt Nam chúng tôi còn có kênh tiếng anh PhebinhvanhocEN cho bạn đọc trên toàn thế giới, mời thính giả đón xem.
Chúng tôi Xin cám ơn!
