Dịch giả Nguyễn Bình: ‘Tôi không muốn đứng một mình như một người trẻ’

Bạn đang quan tâm đến Dịch giả Nguyễn Bình: ‘Tôi không muốn đứng một mình như một người trẻ’ phải không? Nào hãy cùng PHE BINH VAN HOC theo dõi bài viết này ngay sau đây nhé!

Video đầy đủ Dịch giả Nguyễn Bình: ‘Tôi không muốn đứng một mình như một người trẻ’

10 năm trước, khi 10 tuổi, sau khi tung ra bộ truyện giả tưởng về cuộc chiến với hành tinh fantom, trên vietnamnet, nguyễn binh đã có một bài phỏng vấn với tựa đề “thần đồng là một kẻ ngốc”.

Mười năm sau, khi đi du học, Nguyễn Bính trở lại với độc giả với tư cách là một dịch giả qua bản dịch Truyện Kiều: Truyện Kiều (Sách song ngữ, NXB Hội Nhà văn, 2021). về tác phẩm – bản dịch này, Nguyễn Binh đã nhận giải nhất văn học trẻ năm 2021 do Hội nhà văn Việt Nam trao tặng.

– Tôi đã nhận được tin tốt từ chúng tôi. uu. Đoạt giải Nhất Tác giả trẻ năm 2021 của Hội Nhà văn Việt Nam, bạn cảm thấy thế nào?

Khi hay tin mình được nhận Giải thưởng Tác giả trẻ của Hội Nhà văn, đây cũng là lần đầu tiên, tôi không khỏi bất ngờ và tự hào. bản dịch tiếng nước ngoài là dự án suốt hai năm qua nên giờ tôi thấy yên tâm, vì công sức đó ít nhiều đã được ghi nhận.

Truyện Kiều đã quá nổi tiếng trong lòng độc giả trong và ngoài nước, là di sản quý báu trong văn hóa Việt Nam. Đối với một dịch giả 20 tuổi, dịch tác phẩm khổng lồ này sang tiếng Anh là một quyết định cực kỳ mạo hiểm. vì nó đi kèm với khả năng ngôn ngữ, đó cũng là chiều sâu văn hóa mà người dịch phải có để mang đến một bản dịch hoàn chỉnh và hấp dẫn cho người đọc.

– Bạn muốn biết thêm về nguyên nhân cơ bản nào đã khiến Nguyễn Bình hoàn thành một dự án “liều lĩnh” như vậy?

Để hiểu những lý do đó, tôi nghĩ chúng ta phải quay ngược thời gian để xem ý tưởng dịch thuật đã phát triển như thế nào. Tôi nảy ra ý tưởng đó vào cuối năm 2018, khi tôi đọc xong bản dịch tiếng Anh của sử thi aeneis trong câu đối anh hùng. Tôi thích cách dịch giả john dryden vận dụng ca từ và nhịp điệu của bài thơ để tạo ra một bản dịch hơi khác so với bản gốc, nhưng vẫn giữ được âm hưởng sử thi. ngay lúc đó tôi đã nghĩ: “Giá như mình có thể dịch một thứ như vậy sang tiếng Anh? Nhưng nếu tôi nhớ không lầm thì làm sao người Kinh, chính xác hơn là người Việt, có thể có một sử thi như thế này? ”

Tôi nghĩ về câu chuyện của kiều, một tác phẩm mà tôi mới bắt đầu ghét nhưng điều đó cũng khiến tôi sợ hãi. Kiêu không phải là sử thi mà là thơ, nhưng trong cách nói của thế hệ tôi (dùng từ “thế hệ tôi” khiến tôi như già đi cả trăm tuổi!) thì kiều vẫn rất “cao siêu”. Làm sao một người như tôi dám dịch thơ sang tiếng Anh? Cuối cùng, tôi chỉ làm một thử nghiệm nhỏ: Tôi đã dịch phụ đề được đọc lại của bản du mục của doan thi diem sang bài hát Anh hùng ca tiếng Anh ow, nhưng tôi không hài lòng vì bản dịch khó hiểu.

Vào mùa hè năm 2019, tôi nghe nói rằng một nhà xuất bản ở Hoa Kỳ. uu. sẽ đăng bản dịch tiếng Anh ra nước ngoài của một anh là “người dịch ở nước ngoài vừa học tiếng Việt ‘. Một người Việt Nam chưa từng đọc sách ở nước ngoài có thể hiểu rằng làm như vậy là ngu ngốc và thiếu chính xác đến mức nào. và khi những người bạn văn học của tôi đi cùng tôi để xem một đoạn trích trong bản dịch của anh chàng này, tất cả đều kinh ngạc: “Làm sao người đàn ông da trắng đó dám liều lĩnh biến nó thành một thứ xấu xí như vậy khi anh ta thậm chí còn không biết phải làm gì. “Anh ấy nói tiếng Việt không trôi chảy và không hiểu cả tiếng Việt và văn hóa Việt Nam?”.

Ý tưởng về bản dịch tiếng nước ngoài đã có từ vài tháng trước và tôi cũng thử đọc bản dịch tiếng Anh của huynh sinh thông để xem các bậc tiền bối xử lý công việc dịch thuật như thế nào. Ông. huynh sinh dịch theo iambic pentameter nhưng không có vần, khác với bản dịch của mình nó là hero song ow, tức là nó theo iambic pentameter nhưng có vần. Tôi thấy nó uyên bác quá, làm sao mà so sánh được! nhưng tôi vẫn nghĩ đến dryden, về aeneis và mùa hè năm đó, trong đầu tôi chợt nghĩ đến hai câu đầu tiên của bản dịch nước ngoài: “một trăm năm cuộc đời trong lãnh địa của con người /“ giữa số phận và tài năng, thù hận dường như ngự trị ”.

Tôi không định làm bất cứ điều gì khác, chỉ hai câu đầu tiên. vì vậy trước khi bay đến Mỹ Ở Mỹ, tôi đi bộ đến một hiệu sách sang trọng gần nhà, tôi mua tạm một cuốn bản ngoại văn vì tôi muốn có sách giấy tiếng Việt để đi. đến usa, lạ và lạ, tôi đột nhiên đọc ngấu nghiến một lần nữa. vì vậy mong muốn dịch ra nước ngoài trở về, không phải để kiểm tra xem mình có bắt chước được Dryden hay không, càng không phải để đánh bại những kẻ dám ngạo mạn dịch ngay cả tiếng Việt lảm nhảm, mà là để truyền tải cảm xúc của họ và có một đại diện ở bên cạnh tôi từ quê hương của tôi.

vì vậy tôi bắt đầu dịch ở nước ngoài, suốt đêm và cả sáng. giờ ra chơi cũng bật máy dịch, lên tàu mua đồ ăn, ngồi nghe iambic pentameter. bỗng dưng những điều xa lạ trở nên quen thuộc, những điều khó khăn trở nên ít khó khăn hơn. Việt kiều và Dịch thuật hải ngoại đã trở thành người bạn đồng hành và là chủ đề tin cậy của tôi với những người bạn nói tiếng Anh ở đây. Tôi không chỉ dịch mà còn chú thích hàng trăm thứ để truyền tải những khía cạnh phức tạp của ngôn ngữ này đến người đọc ngôn ngữ khác.

– Giáo sư văn học, nhà thơ, người rất quen thuộc với những người yêu văn học Việt Nam, nhận xét về bản dịch tiếng Anh của ‘truyện kiều’ của Nguyễn Bình: “Tôi xin nhấn mạnh ở đây rằng bản dịch gần đây của Nguyễn Bình là bản dịch ‘truyền kiều’ đã được xác nhận là bản dịch học thuật quan trọng nhất của tác phẩm này cho đến nay. Điều phân biệt bản dịch của nguyen binh so với hầu hết các bản dịch khác là độ sâu và bề rộng của nghiên cứu của người dịch và điều quan trọng hơn là cho phép người dịch hiểu sâu hơn. của tác giả câu chuyện, nhận xét này có ý nghĩa gì với bạn?

Tôi cảm thấy vinh dự nhưng không tự tin lắm. trên thực tế, trong gần 300 chú thích, tôi đã đi sâu vào một số chủ đề mà tôi chưa thấy dịch giả nào thảo luận trước tôi. ví dụ, sự khác biệt về ngữ nghĩa của từ “cha” và các cụm từ hanviet dùng để chỉ những người cha ở kiều (một phát hiện của phan ngọc, không phải của tôi). một khi tôi nhận xét về những câu đố như vậy, tôi nghĩ rằng chú thích cuối trang sẽ trở thành một công cụ đắc lực cho các học giả trong tương lai, nhưng để nói rằng bản dịch của tôi là “quan trọng” về mặt học thuật. tốt hơn “, khi đó tôi cảm thấy mình không đủ xứng đáng.

Tôi rất vui và tự hào rằng Mr. Bruce Weigl đã công nhận việc tìm tòi, nghiên cứu và chú thích cho bản dịch không chỉ tập trung vào phần mở đầu hay phần lời mà tôi dịch, mà tôi nghĩ vẫn cần phải đi sâu hơn thế. xứng đáng với danh hiệu “bản dịch học thuật quan trọng nhất”. có lẽ bản dịch của tôi cũng mang tính hàn lâm cao, chỉ là tôi tự đặt ra tiêu chuẩn của mình cao hơn thế, nên cần người ngoài đánh giá khách quan. viết lách, làm khoa học, nghiên cứu thật khó!

– bạn đã mất bao lâu để thực hiện dự án dịch thuật quan trọng này và khó khăn lớn nhất mà bạn gặp phải trong quá trình dịch ‘truyện kieu’ là gì?

Tôi đã mất 2 năm để thực hiện dự án này. mỗi bản dịch toàn văn chỉ mất vài tháng, nhưng sau khi dịch xong, tôi chú thích, đọc lại, dịch lại, chú thích lại, làm cho lớp dịch ngày nay nằm trên lớp trầm tích, hóa thạch của những bản dịch trước đó. . sau một vài lần dịch lại như thế, chỉ còn lại nguyên vẹn hai câu đầu mà tôi nói ở trên, một phần vì tôi thấy chúng “đắt”.

Tôi cho rằng quá trình dịch này dẫn đến điều mà tôi nghĩ là thách thức lớn nhất, đó là cân bằng các yếu tố của ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích. Lý do chính khiến tôi phải dịch đi dịch lại nhiều lần không chỉ để tránh nhầm lẫn, mơ hồ mà còn để đảm bảo cân bằng các yếu tố trên và giúp người Việt Nam dễ dàng nhận ra bản gốc trong văn bản. nó giúp người nói tiếng Anh dễ dàng tiếp thu không chỉ nội dung mà còn cả âm hưởng dân gian và thời Trung cổ, mà tôi muốn sử dụng để họ biết bản gốc phức tạp và đầy màu sắc như thế nào.

Một ví dụ mà tôi thường kể có lẽ là câu nói đốn ngã số đào hoa. bằng cách nói “cha bất hiếu”, cụ thể hơn là việc sử dụng tên của các thành viên trong gia đình như một câu chửi tục (“cha”, “mẹ”, “ông”, “bà”…), đó là một điều không thể tạo ra được bằng các ngôn ngữ Ấn-Âu, ít nhất là những ngôn ngữ mà tôi quen thuộc.

cách miêu tả thủy kiều, một người yêu gia đình, ăn nói tao nhã, khi bị bán về lầu xanh lại phải nguyền rủa, không chỉ là một lời nguyền bình thường, mà còn là một lời nguyền ám chỉ tương tự. người cha mà anh yêu thương, người mà anh đã đặt vào cuộc sống khó khăn này để cứu chuộc khỏi xiềng xích của hệ thống công lý? Nếu tôi dịch trực tiếp từ “slash cha” sang các phiên bản tiếng Anh của “slack” và “father”, thì thật là khó xử và lố bịch. nhưng việc dịch sang một lời nguyền bằng tiếng Anh không thể hiện tầm quan trọng của lời nguyền gốc. đó là cuộc đấu tranh không ngừng giữa tiếng Anh và tiếng Việt trong bản dịch của tôi.

Cuối cùng, tôi buộc phải thích tiếng Anh hơn và hy sinh tất cả những nghĩa quen thuộc có thể suy ra từ từ “cha” trong “cha bị chém”. Tôi đã dịch toàn bộ câu dựa trên một cấu trúc, một phong cách chửi thề đã tồn tại trong tiếng Anh hàng trăm năm nay, và nhấn mạnh sự nghiêm trọng, khắc nghiệt của lời chửi thề bằng sự ám chỉ. “giảm số đào hoa” trở thành “chỉ ruột số phận đào hoa này.” Tôi đã mượn từ “gut” từ hayley williams sôi nổi; nó không có nghĩa là “chém” mà giống “chém vào bụng” hơn, nhưng nó cũng có cảm giác rùng rợn, và âm [g] nó đọc nghe thật là ghê, thật là chát. (hay tôi nên viết đồng tính luyến ái?).

– xu thế hội nhập toàn cầu tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong đó nguy cơ lớn nhất là sự phai nhạt bản sắc văn hóa dân tộc. Là một người trẻ đi du học, bạn nghĩ gì về lịch sử gìn giữ và truyền bá văn hóa truyền thống của dân tộc?

Theo tôi, công tác ghi chép, nghiên cứu và bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam đã được học viện làm rất tốt. và giờ đây, trong số đông đảo mọi người, chúng ta đang chứng kiến ​​sự trỗi dậy của tình yêu đối với những thứ truyền thống, ngay cả những thứ đã từng không còn được ưa chuộng. Gần đây, tôi thậm chí còn mua một chiếc áo phông hình quả lê tại một trong nhiều cửa hàng chuyên bán đồ cổ Việt Nam, một xu hướng đang thịnh hành gần đây.

Tôi nghĩ văn hóa truyền thống của người Việt Nam vẫn còn đó, vẫn còn đó, vẫn thấm vào lời nói, cách đối nhân xử thế của chúng ta và cả những cuốn sách chúng ta đọc, nên nó sẽ không bị phai nhạt. và nếu quần chúng có tình yêu với những điều đó thì nền văn hóa sẽ tiếp tục tồn tại. Tôi không xem xu hướng hội nhập toàn cầu như một tiểu hành tinh chicxulub có nguy cơ quét sạch mọi thứ, mà là thách thức từ môi trường, buộc người Việt và văn hóa Việt Nam phải tìm cách thích nghi.

Chúng ta phải tự hỏi: làm thế nào để bảo tồn ca trù khi thị hiếu âm nhạc của giới trẻ ngày càng hướng về âm hưởng và quy luật của âm nhạc phương Tây? Làm sao để giữ gìn tiếng Việt khi bá quyền văn hóa Hoa Kỳ đang áp đặt ngữ pháp Anh-Mỹ vào lời ăn tiếng nói của người Việt trẻ? chúng ta phải làm việc chăm chỉ để trả lời những câu hỏi này và đảm bảo rằng chúng ta không đi sai đường. có những nỗ lực dưới danh nghĩa bảo tồn và gìn giữ văn hóa, cái mà tôi cho là trống rỗng là chơi với văn hóa, không trân trọng nó. Ví dụ, giới trẻ Hà Nội có điều kiện để đột nhiên yêu thích và lãng mạn hóa cuộc sống của những người Hà Nội nghèo hơn họ.

Bạn nói rằng bạn yêu những người bán hàng rong và tài xế xe ôm, nhưng bạn có yêu họ không hay bạn chỉ sử dụng họ làm người mẫu chụp ảnh để nói những lời sáo rỗng về tình yêu với một thành phố trừu tượng? chúng ta cần cố gắng ghi lại, cố gắng đánh giá cao và quan trọng nhất là cố gắng hiểu để bảo tồn một nền văn hóa.

đó là về bảo quản và giữ gìn. Tôi cũng lo ngại về sự lây lan, vì cho đến ngày nay hầu như cả thế giới đều biết về Việt Nam là những cuộc chiến của thế kỷ 20. Không phải những cuộc chiến này đã qua quá khứ và không còn ảnh hưởng đến bất cứ khía cạnh nào của cuộc sống, mà chỉ biết đến Việt Nam qua những cuộc chiến này thì quả là một thiếu xót trầm trọng.

Vì vậy, tôi nghĩ rằng nếu chúng ta muốn khắc họa một bức chân dung hoàn chỉnh về lịch sử và văn hóa Việt Nam, chúng ta phải tự mình mở rộng tầm hiểu biết của mình. Trong việc dịch và chú thích ra nước ngoài, một trong những mục tiêu của tôi cũng là mở rộng phạm vi tiếp cận đó và giới thiệu với độc giả tiếng Anh về một đất nước Việt Nam khác xa với phong cảnh rừng rậm nhiệt đới mà họ thường nghĩ đến. . hoặc khi tôi viết một bài thơ bằng tiếng Anh để đọc trong buổi lễ tốt nghiệp khoa thiên văn của trường tôi, tôi không dùng từ “dải ngân hà” để chỉ thiên hà loài người của chúng ta, mà thay vào đó tôi dịch toàn bộ từ “dải ngân hà” thành “bạc”. . sông, ”sau đó giải thích rằng đây là cái mà người Việt Nam gọi là thiên hà.

ý tôi muốn nói ở đây không phải là tất cả người Việt Nam cần phiên dịch ra nước ngoài, họ cần gọi thiên hạ theo cách Việt Nam để quảng bá văn hóa Việt Nam; Ý tôi muốn nói là sự thể hiện văn hóa chỉ trung thực và chính xác nếu nó đến từ chính người Việt Nam. Không phải người Việt Nam đọc sách giáo khoa và nghĩ rằng họ hiểu cả thế giới Việt Nam, mà là những người Việt Nam am hiểu, say mê đọc và nghiên cứu những điều họ muốn bàn luận bấy lâu nay.

và nếu bạn hỏi tôi, tôi sẽ nói với bạn rằng họ không thiếu. Chỉ là nhiều người trong số họ còn rất trẻ, hơn tôi vài tuổi, và áp lực cuộc sống, thiếu sự công nhận và cơ hội khiến họ chẳng đi đến đâu. Tôi tự cho mình là người may mắn vì sự cố gắng của tôi cũng đã được công nhận, nhưng tôi vẫn mong rằng sẽ có nhiều người khác được công nhận như tôi. Tôi không muốn cô đơn với tư cách là một thanh niên đam mê lịch sử, văn học và truyện hải ngoại; Tôi muốn người khác ở bên cạnh mình vì chúng tôi không thiếu.

– sau ‘truyện kieu’, kế hoạch tiếp theo của bạn cho công việc dịch thuật là gì?

Tôi cũng không chắc nữa. Mình muốn dịch sang tiếng anh những tác phẩm thuộc thể loại ngâm thơ như hoàng hậu truyền tụng (cần dịch lại), ngâm thơ, ngâm thơ, … nhưng hiện tại mình đang có một dự án mà mình thấy hay và thú vị, hùng vĩ hơn. Kể từ khi tôi đọc bản dịch sử thi Aeneis của John Dryden, tôi đã yêu Aeneis, nhớ đến cảnh Aineias xuống địa ngục, gặp những người bạn đã mất và cố gắng ôm lấy hồn ma của cha cô ấy.

Tuy nhiên, theo tôi biết, chúng tôi vẫn chưa có bản dịch tiếng Việt hoàn chỉnh của sử thi này, vì vậy tôi sẽ noi gương các dịch giả như doan phu tu, phan ngoc … và sau đó sẽ cố gắng dịch aeneis trực tiếp. của ngôn ngữ gốc. Khi tôi dịch, kể cả trong thơ, tôi muốn truyền tải và ghi nhớ ý tưởng của tác giả, cũng như cho tôi tùy chọn thêm hoặc bớt những gì từ bản gốc, vì vậy tôi phải dịch aeneis từ bản gốc tiếng Latinh, nhưng tôi có thể ‘ t. không thông qua trung gian.

không giống như dự án nước ngoài, có lẽ dự án aeneis mang tính thử nghiệm và tự do hơn, bởi vì như nhà thơ matthew arnold đã từng nói, những người nghe tự nhiên của sử thi Greco-la mã đã chết. rằng bản dịch ảnh hưởng đến độc giả như những người bị ảnh hưởng ban đầu trong quá khứ. tuy nhiên, sự tự do cũng phải trong khuôn khổ, vì tôi không muốn đi quá xa khỏi sự trinh nguyên ban đầu.

Vì vậy, trước mắt, tôi sẽ tự học tiếng Latinh, sau đó tham khảo các sách viết về aeneis từ lâu, cũng như học từ đạo duy anh, phan ngọc, nguyễn tài … để dịch trước ra nước ngoài. . Nó sẽ có vẻ khó khăn và mất thời gian để làm điều đó, nhưng điều đó không sao. Nếu tôi đi, tôi phải lấy lại, tôi đã dịch một bài thơ từ tiếng Việt và tôi cũng phải dịch một bài thơ sang tiếng Việt!

vu quynh trang

design: hue nguyen

Như vậy trên đây chúng tôi đã giới thiệu đến bạn đọc Dịch giả Nguyễn Bình: ‘Tôi không muốn đứng một mình như một người trẻ’. Hy vọng bài viết này giúp ích cho bạn trong cuộc sống cũng như trong học tập thường ngày. Chúng tôi xin tạm dừng bài viết này tại đây.

Website: https://phebinhvanhoc.com.vn/